Yörük Kadınlarının Zamanlar Arası İzleri -Y1-15. Yörük Hafızası V.  Ebenin Ellerinde Saklı Evren: Dış Türklerde Fatma Ana'nın Eli İnancı. * 1. Azerbaycan: El Sembolünün Kutsallığı * A. Camilerdeki El Tasviri Nerelerde Görülür? Bakü ve çevresindeki Şii camilerinde “minberin iki yanında” parmakları açık el figürleri bulunur. Anlamı: Şii İnanışa Göre: Bilek: Allah/ Başparmak: Hz. Muhammed/ İşaret Parmağı: Hz. Ali/ Diğer Parmaklar: Hz. Fatıma, Hasan ve Hüseyin/ Ehli Beyt'in Temsili: El, "5 Kişi" (Pençe-i Âl-i Abâ) olarak kabul edilir. * B. Semeni Yemeği Ritüeli Hazırlanışı: Yeşil buğday suyu + un + ceviz/fındık karışımı pişirilir. Kazan etrafında mumlar yakılır, kapak üstüne un serpilip bez gerilir. Mucizevi İz: 1-2 saat sonra unda beş parmak izi belirir.  İnanışa göre bu izler, Hz. Fatıma'nın mucizevi dokunuşunun işaretidir. Adak: Pişen yemek komşulara dağıtılır. * 2. Türk Dünyasındaki Ortak Motifler Azerbaycan/ Minberde el figürü/ Sembolik Anlam: Ehli Beyt'in birliği Azerbaycan/ Semeni'de parmak izi/ Sembolik Anlam: Hz. Fatıma'nın kerameti Anadolu/ Ocak duvarına el çizme/ Sembolik Anlam: Bereket ve korunma Tarsus/ Ağrı sıvazlama/ Şifa ve himmet * 3. Karşılaştırmalı Analiz Şii Kültüründe El: Azerbaycan'da dini bir sembol (Ehli Beyt temsili). Anadolu'da El: Halk inancı ile iç içe (şifa, nazar, bereket). Ortak Nokta: El, kutsal kadın figürü (Fatıma) ile bağlantılıdır.  * Sonuç: Fatıma Ana'nın eli, “Türk dünyasında” dinî ve kültürel bir köprü vazifesi görür. Bu yönüyle: Şii inancında teolojik, Anadolu'da pratik (şifa/bereket) amaçlı kullanılır. * Başka Dinlerde El Sembolünün Yeri ve Önemi  1. Yahudilik (Tevrat/Tora) Hz. Musa'nın Mucizevi Eli: Sina Dağı'nda Tanrı ile konuşurken “ellerinin bembeyaz parlaması” (Tevrat, Çıkış 4:6-7). Bu mucize, Firavun'a ve sapkınlara karşı bir kanıt olarak gösterilir. * Mezmurlar'da El (Zebûr'a tekabül ettiği kabul edilen ilâhi, dua ve münâcâtlara verilen ad: "Senin elin güçlüdür, sağ elin yücedir" (Mezmur 118:16) gibi ifadelerle “Tanrı'nın kudreti” vurgulanır. * 2. Hıristiyanlık (İncil ve Gelenek) Hz. İsa'nın Şifa Veren Eli: Körlerin gözlerini açması, cüzzamlıları iyileştirmesi gibi mucizeler “el dokunuşuyla gerçekleşir (Matta 8:3, Markos 10:16). Teslis (Üçleme) Sembolü: Başparmak, işaret ve orta parmak birleştirilerek “Baba-Oğul-Kutsal Ruh” temsil edilir (ikonlarda sık görülür). “Meryem'in Kutsal Eli”: Şair Rilke'nin (Avusturyalı şair) dizelerinde "Meryem'in elleri kutsanmış ve parıldayan bir ağaç gibi" tasvir edilir. Hristiyan sanatında “Meryem'in elleri”, teslimiyet ve şefkati simgeler. * 3. Hinduizm Mudralar (El Jestleri): Meditasyon ve danslarda “elle yapılan sembolik hareketler” (örneğin "Abhaya Mudra": Korkusuzluk işareti). Tanrıça Lakşmi'nin Altın Eli: Bereket tanrıçasının “avuç içinden altın saçan eli”, nimetleri dağıtır. * Karşılaştırma 1.İslam/ Sembol: Fatıma'nın Eli Şifa, bereket. Anlamı: Ehli Beyt temsili. 2. Yahudilik/ Sembol: Musa'nın beyaz eli. Anlamı: Tanrı'nın mucizevi gücü. 3. Hristiyanlık/ Sembol: İsa'nın şifa veren eli. Anlamı: Kutsal teslis: Merhamet. 4. Hinduizm/ Sembol: Mudralar. Anlamı: Ruhsal enerji ve tanrısal lütuf. * Ortak Temalar: Kutsal Dokunuş: 1. Hz. İsa'nın şifası, Fatıma'nın sıvazlaması, Hindu mudraları “fiziksel temasın kutsallığını” vurgular. 2. Güç ve İrade: Tevrat'ta Tanrı'nın eli “mutlak iktidarı”, İslam'da Fatıma'nın eli “himmeti” simgeler”. 3. Sanatta Temsil: Hristiyan ikonlarındaki el figürleri ile Şii camilerindeki el tasvirleri “kutsalı somutlaştırır” * Sonuç: El, “evrensel bir dinî sembol” olarak: Şifa, Tanrısal güç, Kutsal iletişim işlevlerini üstlenir. Fatıma Ana kültü, bu kadim geleneğin İslami yorumudur. (Kaynak: Ayrıca Bkz: Tevrat, İncil, Hindu metinleri) Kaynakça Tanyu, H. (1982). Fatma Anamız (Fadime Anamız) ve El ile İlgili İnançlar Üzerine Kısa Bir Araştırma. II.Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri (Cilt IV.Cilt Gelenek-Görenek ve İnançlar, s. 479-497). içinde Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları: 40, Seminer, Kongre Bildirileri Dizisi: 11. PAZARTESİ-PERŞEMBE BULUŞMALARI- 24 Temmuz 2025 Yörük Kadınlarının Zamanlar Arası İzleri -Y1-16. Yörük Hafızası VI.  Ebenin Ellerinde Saklı Evren: Fatma Ana Adını Alışın Tahlili ve Genel Olarak El ve Parmaklarla İlgili İnançlar